हिंदू धर्मात पितृ पक्ष अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पौर्णिमेपासून पितृ पक्ष सुरू होतो. या वेळी श्राद्ध विधी केले जातात. पितृ पक्षाच्या काळात पूर्वजांचे स्मरण पूर्ण भक्तीने केले जाते आणि त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त केली जाते. पितरांचे यथायोग्य श्राद्ध केल्यास त्यांच्या आत्म्याला शांती मिळते, असे मानले जाते. पितृ पक्षाच्या काळात पिंडदान, श्राद्ध आणि तर्पण हे पितरांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी केले जातात. यामुळे ते प्रसन्न होऊन सुख-समृद्धीचे आशीर्वाद देतात. पितृपक्षाच्या काळात दान किंवा दान केल्याने दुप्पट फळ मिळते. ज्या लोकांच्या कुंडलीत पितृदोष असतो त्यांना अनेक प्रकारच्या समस्यांचा सामना करावा लागतो. यासाठी पितृ पक्षाच्या काळात दान करणे खूप फायदेशीर ठरेल.
1.पितृ पक्षाच्या काळात गाय दान करणे खूप शुभ मानले जाते. माता गाईचे दान केल्याने माणसाला सुख-समृद्धी मिळते असे म्हटले जाते. यावर पितर प्रसन्न होतात. तसेच पितरांना श्री हरीच्या चरणी स्थान मिळते.
2.पितृपक्षात गाईच्या तुपाचे दान करावे. यामुळे घरात सुख-शांती कायम राहते. तसेच ज्या लोकांच्या कुंडलीत पितृ दोष असतो त्यांनाही भरपूर लाभ मिळतो.
3.पितृ पक्षात गुळाचे दान करावे. याचा उल्लेख महाभारतातही आला आहे. असे केल्याने कौटुंबिक जीवन सुखी होते असे म्हणतात. याने पितर प्रसन्न होऊन त्यांचा आशीर्वाद देतात, ज्यामुळे संकटांपासून मुक्ती मिळण्यास मदत होते.
4.तांदूळ आणि तीळ विशेषतः पितृ पक्षात वापरतात. या काळात एखाद्या गरजू व्यक्तीला गहू, तांदूळ किंवा तीळ दान करावे, असे सांगितले जाते. हा उपाय केल्याने पितृ दोष दूर होतो.
5.पितृ पक्षाच्या काळात सोन्याचे दान करणे देखील खूप फायदेशीर आहे. शास्त्रातही याचे वर्णन केले आहे. माणसाने त्याच्या क्षमतेनुसार सोने दान करावे. असे केल्याने कुटुंबातील सदस्यांच्या समस्या संपतात आणि आनंद कायम राहतो.
पितृ पक्षाच्या दिवशी काही गोष्टी करण्यास मनाई आहे. असे मानले जाते की ही कामे केल्याने पितरांचा कोप होतो. चला जाणून घेऊया पितृ पक्षात कोणत्या चुका टाळाव्यात आणि या दिवशी कोणत्या गोष्टी करू नयेत.
1.पितृ पक्षामध्ये संपूर्ण १५ दिवस घरात पवित्रतेचे वातावरण असावे. या काळात मांसाहार घरी बनवू नये. शक्य असल्यास या दिवसांत लसूण आणि कांद्याचे सेवन करू नये. ज्या घरात पितृपक्षात सात्त्विकता पाळली जात नाही, त्या घरात पितर दुःखी राहतात.
2.पितृ पक्षात श्राद्ध करणाऱ्या व्यक्तीने संपूर्ण १५ दिवस नियमांचे पालन करावे. या दिवसात केस आणि नखे कापू नयेत. याशिवाय या लोकांनी ब्रह्मचर्यही पाळावे.
3.मान्यतेनुसार, पितृ पक्षाच्या काळात आपले पूर्वज पक्ष्यांच्या रूपात या पृथ्वीवर येतात. त्यामुळे या दिवसात चुकूनही त्यांना त्रास देऊ नये. असे केल्याने आपल्या पूर्वजांना राग येतो असे मानले जाते. पितरांचा आशीर्वाद मिळविण्यासाठी पितृपक्षात पशु-पक्ष्यांची सेवा करावी.
4.पितृ पक्षाच्या काळात केवळ मांसाहारच नव्हे तर काही शाकाहारी पदार्थही खाणे निषिद्ध मानले जाते. या दिवसात लौकी, काकडी, हरभरा, जिरे आणि मोहरी या भाज्या न खाणे अशुभ मानले जाते.
5.पितृ पक्षाच्या काळात कोणतेही शुभ कार्य चुकूनही करू नये. या दिवसांत लग्न, मुंडन, सगाई आणि गृहपाठ यासारखी शुभ कार्ये निषिद्ध मानली जातात. पितृ पक्षाच्या काळात शोकाचे वातावरण असते, त्यामुळे या दिवसांमध्ये कोणतेही शुभ कार्य करणे चांगले मानले जात नाही.
